|
Oudewater in foto - deel 9 |
||
| In onze laatste aflevering
zijn we blijven steken op de visbrug, deze keer gaan we via de
kapellestraat terug naar de IJssel. De kapellestraat is
waarschijnlijk de oude IJsseldijk, voor de dam aanleg in 1285 bij het
klaphek -zie
deel 4 - heeft de rivier bij veel water aanvoer perioden gekend
met hoge waterstanden. In ieder geval is het vervolg van de
Kapellestraat, de Waardsedijk de winterdijk van de IJssel. Kapellestraat
nummer 1 is het Sint Antonius Patronaat. Dit verklaard gelijk de naam
van de straat, de Kapellestraat was voor de reformatie was hier het
Ursulaklooster al te vinden. Met de komst van de Franse overheerser in
1795 kregen de Rooms-katholieken weer de kans in alle openheid het oude
geloof weer te belijden. In 1803 verrees er alweer een kerk aan
het Heilig Leven. Aan de zijkant van het Stadhuis is het Patronaat in
1916 opgetrokken. Het gebouw was in gebruik voor toneel- en verenigingsavonden,
en was ook de bioscoop van Oudewater. Nu is het genaamd de Partycentrum
de Klepper.
Lopen we verder dan komen we een mooie zeventiende-eeuwse gevel tegen, al eerder geschreven deze gevels uit die tijd zijn talrijk in Oudewater en in goede staat. Helaas zijn er wel mooie gevels verdwenen uit het oude stadje. Het pand heeft rond het einde van de negentiende eeuw een winkelpui van hout in jugendstil gekregen. In de jaren dat ik in Oudewater woonde was het een kaperszaak, in 1631 was er een herberg met de illustere naam 'De Pelicaen' gevestigd. Het pand is sinds 1918 eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser, een stichting die panden door het hele land in bezit heeft om deze te behouden.
©Foto HvD 2008 Kapellestraat nummer 5. Lopen we verder, en dan is gelijk de impostante Kerk H. Franciscus van Assisi te zien.
Daarnaast de pastorie die grenst aan het Heilig Leven, in 1881 ontworpen door de Rotterdamse architect Everhardus Johannes Margry (1841-1890) .
©Foto HvD 2008 Pastorie aan de Kapellestraat. Ook de kerk is ontworpen door deze architect. Een gedeelte van de tuin van de pastorie was tot 1829 de begraafplaats voor de Katholieken. Waarschijnlijk heeft hier rond 1629 al een kapel bevonden, er is sprake van dat een pater behorend tot de jezuļeten in hier een kapel voorging. Ook bezat deze kapel een Maria beeldje met bijzondere krachten. Heden ten dage bezit de kerk in Haastrecht nog zo'n beeldje. Van het specifieke beeldje dat vanaf 1651 in Oudewater is vereerd, is geen afbeelding bewaard gebleven. Evenmin is de bewaarplaats na 1663 bekend. Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan aangenomen worden dat de jezuļeten van de statie te Oudewater evenals de paters te Haastrecht met een duplicaat van het prototypische beeldje van O.L. Vrouw van Foy werden bedacht door hun medebroeders te Douai. Het beeld van O.L. Vrouw van Foy is waarschijnlijk onder verantwoordelijkheid van P. Andreas Judocus in 1651 vanuit Foy naar Oudewater gehaald. De verering te Oudewater zal in verschijningsvorm nauwelijks verschillend zijn geweest van de devotie tot O.L. Vrouw van Foy, zoals deze te Haastrecht tot uiting kwam. Ook hier werd de verering van O.L. Vrouw van Foy door de jezuļeten gepropageerd in hun drang om niet alleen het katholieke geloof maar ook hun eigen positie ten opzichte van de wereldheren in de Hollandse Zending te consolideren. De wonderen die plaatsvonden betreffen veelal genezingen van individuen. Zo wordt in 1655 te Oudewater een jonge vrouw uit Montfoort van haar bochel verlost nadat ze zich onder bescherming heeft gesteld van O.L. Vrouw van Foy. In 1657 blijkt een jongetje uit Honcop van zijn gezwollen voet te zijn bevrijd door het inroepen van de hulp van O.L. Vrouw van Foy. Het meest opzienbarende wonder is echter wel de genezing van het dochtertje van Nicolaas Pellen en Maria Antonisz uit Culemborg in 1663. Het meisje had een pijnlijke fistel aan haar rechterarm en voor haar leven werd gevreesd. Tegen alle hoop in geneest zij op voorspraak van Maria en als dank begunstigen de ouders de Mariakapel van Oudewater met een zilveren ex voto in de vorm van een arm. Echter na 1663 word er niets meer vernomen rond dit beeldje, dit in tegenstelling tot het beeldje in Haastrecht.
Foto van E.C. Rahms het Heilig Leven met links de oude R.K. Kerk In 1860 verhief de bisschop van Haarlem de statie Oudewater tot parochie, men ging plannen maken om een grote kerk en bijbehorende pastorie te bouwen. Hiervoor kocht men De Doelen aan. De Doelen oorspronkelijk het gebouw van de Oudewaterse schutterij, werd gesloopt en op 6 september 1882 kon de nieuwe kerk gewijd aan St. Franciscus worden ingewijd. Het heeft tot 1917 geduurd voor het interieur van de kerk gereed was. Schenker van de meeste delen van het interieur, maar ook de klokken en het orgel was de familie Putman.
©Foto HvD De Toren van de Sint Franciscuskerk in 2008.
Foto van de Doelen, een foto van E.C. Rahms uit 1880 vlak voor het slopen van het gebouw. Zichtbaar is een aanplakbiljet voor de verkoping van het gebouw. De gevelsteen van St. Joris en de Draak is thans te zien in het Waaggebouw.
Fotokaart uit de jaren 60 van de vorige eeuw, genomen vanaf vrijwel het zelfde punt als de foto hierboven. In plaats van de Doelen is de kerk zichtbaar, en de huizen zijn vervangen door het in 1887 gebouwde Sint-Franciscusgesticht. Nog net is zichtbaar een autobus, waarschijnlijk de bus van de Citosa die korte tijd een buslijn over de Waardsedijk van Oudewater naar Woerden gereden heeft.
Bouw van de gashouder, op de achtergrond het Weeshuis. Foto van de heer E.C. Rahms 1867.
Het nieuwe Hotel de Doelen, tevens het onderkomen van stalhouderij D. Boer. D. Boer onderhield een dienst met een koets naar het treinstation Oudewater bij Papekop. Later meer hierover. Foto van E.C. Rahms uit 1887.
Nog een foto gemaakt door E.C. Rahms van de Kapellestraat, op de voorgrond de Doelen
Het interieur van de kerk op een kaart uit rond 1960. De kerk is gebouwd naar het voorbeeld van de vroege Franse gotiek, de architect Margry een leerling van Cuypers heeft nog een aantal kerken op zijn naam staan. Uit zijn werkplaats kwamen ook complete interieur delen. De toren heeft een hoogte van 60 meter, en is hiermee hoger dan de Stadstoren aan de IJsselkade. De kerk bezit een aantal gebrandschilderde ramen, ondermeer met voorstellingen van Franciscus predikend voor de vogels. De Goede Herder, en voorstellingen van de apostelen.
De bouw van de RK kerk op een foto van de heer Rahms rond 1880.
De Sint Franciscus Kerk, de draaischijf van de paardentram is zichtbaar op de voorgrond. Het ziekenhuis is nog niet gebouwd.
|
Een foto van E.C. Rahms van de Kapellestraat, de Ursulakapel op de voorgrond.
©Foto HvD 2008 De Ursulakapel in 2008. De paardentram is vervangen door auto's!
De Ursulakapel met op de voorgrond de tramrails van de paardentram Oudewater-Papenkop. We kijken nu even naar de andere kant van de straat, hier zien we een kapel, de Sint Ursulakapel. Met de Stadstoren heeft dit gebouwtje gemeen dat het gespaard tijdens de Ouderwaterse Moord door de Spaanse troepen op 7 augustus 1575. Het was waarschijnlijk ook een van de weinige stenen gebouwen in de stad. De kapel heeft deel uitgemaakt van het Ursulaklooster. Na de Reformatie kwam de kapel in het bezit van het stadsbestuur, in 1578 vergaderde de schout en de schepenen in de kapel. Het stadhuis lag toen nog in puin na de brand in 1575. Later heeft de kapel deel uitgemaakt van een school die tegen de kapel was aangebouwd.
De Ursulakapel in 2021 Foto Hans van Dijk
Het Weeshuis, reeds in de negentiende eeuw afgebroken. We vervolgen onze weg, en komen op een gedeelte van het IJsselstadje dat geheel veranderd is. Hier heeft het weeshuis gestaan, de weeshuis stichting is een van de laatste echte regenten instellingen geweest in Oudewater. Nog lang heeft deze stichting steun gegeven aan tal van goede doelen in het stadje. Bij het einde van de Kapellestraat stond de Waardpoort, rond 1860 afgebroken.
Ets van de hand van E.C. Rahms van de Waardpoort rond 1859.
©Foto HvD De oude openbare school in 1968.
Een foto van de gracht tijdens de feestweek 700 jaar stad in 1965. In dit gebied werden de Gasfabriek gebouwd, de watertoren en later de melkfabriek. 
Een foto van de heer E.C. Rahms tijdens de bouw van de Gasfabriek in 1867.
De bouw van de watertoren rond 1911. Ook Oudewater kreeg "nieuwe" dingen, vrij vroeg al kwam er stadsgas, hiervoor werd een Gasfabriek opgericht met bijbehorende gashouder. Er kwam een waterleiding met een in 1911 door R. Kuipers ontworpen watertoren.
De watertoren van Oudewater bezat een hoogte van ongeveer 32 meter.
©Foto HvD Een foto die ik in 1966 gemaakt heb net voor de afbraak van de watertoren.
De Gasfabriek
Een kaart uit de vroege jaren 60, gezicht op de watertoren.
Een kaart van het ziekenhuis van rond 1960.
©Foto HvD 2008 Het ziekenhuis in 2008. Naast de kerk is rond 1926 een ziekenhuis gebouwd, in augustus 1926 werd op initiatief van kapelaan Octavianus Gilissen de eerste steen gelegd voor een rooms-katholiek ziekenhuis, een gebouw waar ook kamers zouden verhuurd aan rijke bejaarden. Het gebouw kreeg de naam St.Jacob Gesticht. De architect was Bartels uit Heerlen. Later kreeg het ziekenhuis uitbreiding aan de achterkant, deze delen zijn nu nog in gebruik als medisch centrum. Het oude gebouw heeft nu een woonbestemming.
De uitbreiding aan de achterkant van het ziekenhuis, in 2017 afgebroken.
In de jaren 2020/21 is er een nieuw woongebouw verrezen. Foto Hans van Dijk 2022
|
|
